I Dërguari i Allahut (alejhi selam) është betuar, duke thënë: “Asnjë prej jush nuk beson, derisa të jem më i dashur tek ai se fëmijët, prindërit dhe njerëzit në përgjithësi.” [1] Allahu është betuar se nuk beson ai që nuk e pranon si gjykues Profetin (alejhi selam) në çdo mosmarrëveshje, e që më pas nuk kënaqet me gjykimin e tij; e këtë ta bëjë duke mos ndier në vetvete ngushtim nga vendimi, por t’i nënshtrohet atij plotësisht. [2] Allahu gjithashtu thotë: “Nuk i takon as besimtarit dhe as besimtares që, kur Allahu dhe i Dërguari i Tij kanë vendosur për një çështje, ata të gjejnë zgjidhje tjetër në kundërshtim me vendimin e tyre.” (Ahzab : 36)
Allahu ia ka ndaluar robit të zgjedhë të kundërtën e asaj që ka urdhëruar Ai apo i Dërguari i Tij. Nuk i takon një besimtari të zgjedhë diçka në kundërshtim me urdhrin e Profetit , pasi i është bërë i qartë urdhri i Profetit (alejhi selam). Nëse ai urdhëron, urdhri i tij është i pakundërshtueshëm. Në të vërtetë, zgjedhja lejohet për thëniet e dikujt tjetër veç Profetit (alejhi selam), nëse urdhri profetik ka nevojë për shpjegim. Ai që e shpjegon, duhet të ketë dije për urdhrin profetik dhe për Sunetin në përgjithësi. Me këto kushte, thënia e dikujt tjetër është pasim me zgjedhje të lirë dhe jo pasim i detyruar. Askujt s’i obligohet pasimi i thënies së dikujt, veç thënies së Profetit (alejhi selam).
Maksimumi që mund të thuhet këtu është se lejohet pasimi i mendimit të një dijetari, sipas kushteve të mësipërme, por gjithsesi nëse nuk e merr parasysh thënien e ndonjë tjetri veç Pejgamberit (alejhi selam), kjo nuk do të thotë se ke kundërshtuar Allahun dhe të Dërguarin e Tij. Kështu, pasimi i thënies së dijetarit nuk është i njëjtë me pasimin e Muhamedit (alejhi selam), pasi të gjithë personat e përgjegjshëm ligjërisht e kanë detyrë të pasojnë Muhamedin (alejhi selam). Ata e kanë të ndaluar ta kundërshtojnë atë. Ata e kanë detyrë të lënë çdo mendim që bie ndesh me thënien e Pejgamberit (alejhi selam).
S’ka gjykim që mund të vlerësohet mbi gjykimin e Profetit (alejhi selam) e as thënie mbi thënien e tij, sikurse s’ka ligj tjetër veç ligjit të tij. Çdokush mund të pasohet veç nëse urdhri i tij është në përputhje me urdhrin e Profetit dhe ndalimi i tij bazohet në porositë dhe traditën e Profetit. Ky person mund të jetë vetëm një përçues a kumtues, jo ligjvënës e themelues në fenë e Allahut. Nëse dikush bën ligje, shpreh mendime apo themelon rregulla sipas mendimit apo të kuptuarit personal, umeti nuk e ka detyrë ta pasojë e as që të gjykojë me ligjet e tij, derisa ato të kontrollohen dhe të krahasohen me ligjet që solli Profeti (alejhi selam).
Nëse janë në përputhje me njëra-tjetrën, atëherë dëshmohet për saktësinë e tyre dhe pranohen. Nëse janë në kundërshtim, duhet të refuzohen e të hidhen poshtë. Nëse nuk vërtetohet as njëra, as tjetra, atëherë çështja lihet pezull. Më e shumta që mund të themi për to është se lejohet të jepen vendime e fetva (gjykime) në përputhje me to, sikurse lejohet të mos i marrësh parasysh. Por të thuash se veprimi sipas tyre është obligim, kjo është e papranueshme!
———-
[1] Ahmedi; Buhariu, Muslimi, Nesaiu dhe Ibn Maxheh. Të gjithë e sjellin hadithin nga Enesi. Buhariu, Nesaiu dhe dikush tjetër e sjellin edhe nga Ebu Hurejra. Për këtë çështje, Ibn Betali, Kadi Ijadi dhe të tjerë thonë se ka tri lloje dashurish:
- dashuri e respektimit, siç është dashuria për prindin;
- dashuri mëshire dhe keqardhjeje, siç është dashuria për fëmijën;
- dashuri mirësjelljeje, si dashuria për çdonjë nga njerëzit e tjerë.
Kështu, në hadithin e mësipërm Profeti i përmblodhi të trija llojet e dashurisë, në dashurinë që duhet të tregojmë për të. Mohimi i besimit këtu nënkupton besimin e plotë dhe jo gjithë besimin.
[2] Bëhet fjalë për ajetin: “Por jo, për Zotin tënd! Ata nuk besojnë, derisa të të marrin ty për gjyqtar për kundërshtitë mes tyre; e pastaj, të mos ndiejnë ngushtim në vetvete nga vendimi yt dhe t’i nështrohen atij plotësisht”. (En-Nisa : 65)
